Συμβουλές για ήρεμες γιορτές

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, καθώς και το όλο εορταστικό κλίμα δεν είναι ευχάριστα για όλους. Ειδικά για τα άτομα με αυτισμό, οι υποχρεώσεις των εορτών είναι ενδεχόμενο να βιωθούν ως ιδιαίτερα δυσάρεστες καταστάσεις.

Παραδεχτείτε το, πόσοι από εσάς δεν αισθάνονται άνετα στα πολύωρα οικογενειακά τραπέζια με ολόκληρο το σόι; Πόσες φορές έχουμε όλοι μας νιώσει άβολα από το συνωστισμό σε ένα κατάστημα ή επειδή δεν έχουμε βρει το ιδανικό δώρο για κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο; Η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη για ένα παιδί με αυτισμό, αλλά και για τους γονείς του που γνωρίζουν πόσο δυσάρεστες μπορούν να γίνουν αυτές οι εμπειρίες για το παιδί τους. Όπως η γιαγιά, για παράδειγμα, η οποία αγκαλιάζει σφιχτά το εγγονάκι της, ξεχνώντας ότι το παιδί δεν αντέχει με τίποτα τις αγκαλιές. Το παιδί, δικαίως, ξεσπά σε κρίση και το ήρεμο κλίμα που όλοι επιθυμούν για να χαλαρώσουν ξαφνικά διαταράσσεται ανεπανόρθωτα.

Οι γιορτές αλλάζουν την καθημερινή ρουτίνα που τόσο αρέσει στα παιδιά με αυτισμό. Το αυστηρά δομημένο πρόγραμμα που τους επιτρέπει να γνωρίζουν με ακρίβεια τι θα κάνουν προσεχώς ανατρέπεται. Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος που κάνει τα παιδιά να μην επιθυμούν όσο νομίζουμε τις γιορτές,αλλά δεν είναι και ο μοναδικός.

Το θέμα είναι αν μπορεί να κάνει κάποιος (γονείς, συγγενείς, επισκέπτες κτλ) κάτι για να τα κάνει να νιώσουν καλύτερα. Ευτυχώς, η απάντηση στο ερώτημα είναι θετική. Πρώτα απ' όλα, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα νέο πρόγραμμα και να ενημερώσετε το παιδί. Μπορεί να μην είναι εξίσου ακριβώς καθορισμένο με το τακτικό του πρόγραμμα, ωστόσο θα το βοηθήσει σημαντικά. Σημειώστε τις ημέρες των γιορτών, καθώς και την πολύ σημαντική ημέρα του ανοίγματος των δώρων. Στο πρόγραμμα, συμπεριλάβετε τις τυχόν επισκέψεις σε ξένα σπίτια ή ακόμα και το δικό σας ταξίδι στο πατρικό σπίτι στο χωριό. Σηματοδοτείστε επίσης τη λήξη της εορταστικής περιόδου και την επιστροφή στο σχολείο.

Πέρα από το πρόγραμμα, θα πρέπει να προετοιμάσετε το παιδί, συζητώντας μαζί του και εξηγώντας του τις δικές σας προσδοκίες. Η προετοιμασία είναι πολύ σημαντική. Αν γνωρίζετε ποιοι θα σας επισκεφθούν ή ποιους θα επισκεφθείτε, περιγράψτε αναλυτικά στο παιδί τα πρόσωπα που θα συναντήσει και τα διάφορα χαρακτηριστικά τους (πχ. η θεία Μαρία που φωνάζει, ο παππούς που δεν ακούει κτλ). Ακόμα καλύτερα, δείξτε του φωτογραφίες των ατόμων ώστε να εντυπωθούν καλύτερα στο μυαλό του. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και με φωτογραφίες των σπιτιών που θα επισκεφθείτε, ώστε ο χώρος να φαίνεται πιο οικείος στο παιδί. Συχνά είναι απαραίτητο να το ενημερώσουμε για το τι πρόκειται να κάνουμε στα μέρη που θα επισκεφθούμε, καθώς και πόσο θα διαρκέσει η επίσκεψή μας. Καλό θα είναι να πάρετε μαζί σας κάποια από τ' αγαπημένα του παιχνίδια ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο ηρεμεί ή χαλαρώνει το παιδί (ύφασμα λίκρα, αντιστρές μπαλάκια, ακουστικά με μουσική κλπ).

Η καθημερινή του ρουτίνα μπορεί επίσης να διαταραχθεί από την αλλαγή των τηλεοπτικών προγραμμάτων (εάν παρακολουθεί κάποια συγκεκριμένη εκπομπή), από τα εορταστικά φαγητά (τα οποία ίσως να μην είναι της αρεσκείας του), ακόμα και από τα χριστουγεννιάτικα λαμπάκια (η κίνηση των οποίων μπορεί να είναι αρκετά ερεθιστική) ή τη γενειάδα του Άγιου Βασίλη (η οποία είναι αρκετά φοβική για ορισμένα παιδιά). 

Παράλληλα, θα πρέπει να προετοιμάσετε τους συγγενείς και τους φίλους. Υπενθυμίστε τους τα πράγματα που ενοχλούν το παιδί σας και ζητήστε τους ευγενικά να αποφύγουν ορισμένες από τις συμπεριφορές εκείνες που ενδέχεται να προκαλέσουν μία κρίση στο παιδί. Δώστε τους συγκεκριμένα παραδείγματα, καθώς είναι πολύ πιθανόν να διστάζουν να σας ρωτήσουν. Έτσι θα τους κάνετε κι εκείνους να νιώσουν πιο άνετα.

Τέλος, θα πρέπει να προετοιμαστείτε ψυχολογικά κι εσείς. Όσο καλή κι αν είναι η προετοιμασία, πάντα είναι πιθανόν να πάει κάτι στραβά. Γι' αυτό θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να είστε σε ετοιμότητα και ν' αξιολογείτε διαρκώς την κατάσταση. Αν δείτε τα πρώτα δείγματα ότι το παιδί κουράζεται, ίσως θα πρέπει να συντομεύσετε την επίσκεψή σας. Ή φροντίστε ώστε να μπορέσει ν' αποσυρθεί σε κάποιο άλλο δωμάτιο για να ξεκουραστεί. Εάν είστε στο σπίτι σας, απλά επιτρέψτε του να πάει στο δωμάτιό του.

της Ελιζιάννας Χριστοδούλου, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια SIT