Η αυτοτραυματική συμπεριφορά είναι μία από τις πλέον καταστροφικές συμπεριφορές που επιδεικνύουν τα άτομα με αναπτυξιακή καθυστέρηση.
Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι εκδήλωσης αυτής της συμπεριφοράς είναι το χτύπημα του κεφαλιού, το δάγκωμα των χεριών και το υπερβολικό τρίψιμο ή ξύσιμο των άκρων.
Οι λόγοι εκδήλωσης αυτής της συμπεριφοράς ποικίλλουν. Στο παρόν άρθρο θα συζητήσουμε ορισμένους από τους λόγους εκδήλωσης αυτής της συμπεριφοράς και θα περιγράψουμε τρόπους παρέμβασης για την αποτροπή της.
Αρχικά, θα πρέπει ν' αναλύσουμε την αυτοτραυματική συμπεριφορά του ατόμου, προκειμένου να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα ώστε να μπορέσουμε να καθορίσουμε τα πιθανά αίτιά της. Ορισμένα από τα ερωτήματα που πρέπει να θέσουμε είναι τα ακόλουθα:
- Ποιοι ήταν παρόντες;
- Τι συνέβη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εκδήλωση της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς;
- Πότε εκδηλώθηκε αυτή η συμπεριφορά;
- Που εκδηλώθηκε αυτή η συμπεριφορά
Πριν από τη συλλογή των δεδομένων, είναι σημαντικό να καθορίσουμε την ακριβή συμπεριφορά που μας ενδιαφέρει (πχ. δαγκώνει τον καρπό του), παρά τη γενικότερη κατηγορία στην οποία αυτή ανήκει (πχ. αυτοτραυματισμός). Αυτό γίνεται για έναν ακόμα λόγο: τα αίτια για την εκδήλωση της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς ποικίλλουν από περίπτωση σε περίπτωση. Για παράδειγμα, μπορεί ένα παιδί να δαγκώνει τον καρπό του ως αντίδραση στην απογοήτευσή του, ενώ το υπερβολικό ξύσιμο να είναι ένα μέσο αυτοδιέγερσης.
Κατά τη διάρκεια της συλλογής των δεδομένων, είναι σημαντικό να καταγράψουμε χαρακτηριστικά όπως η συχνότητα, η διάρκεια και η δριμύτητα της εκδήλωσης της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς. Επίσης, θα πρέπει να καταγράψουμε στοιχεία που αφορούν το περιβάλλον του ατόμου, τόσο το φυσικό, όσο και το κοινωνικό. Θα πρέπει για παράδειγμα να καταγράψουμε εάν η συμπεριφορά εκδηλώθηκε στην τάξη, τον παιδότοπο ή την καφετέρια, το φωτισμό (φυσικός ή λάμπες φθορισμού) και τυχόν ήχους οι οποίοι ενδεχομένως να επηρέασαν τη συμπεριφορά του παιδιού (πχ. ένα άλλο παιδί να φωνάζει κτλ), καθώς και τα υπόλοιπα πρόσωπα που ήταν παρόντα (δασκάλα, γονείς, παιδιά κτλ).
Φυσικά αίτια που προκαλούν την αυτοτραυματική συμπεριφορά
Βιοχημικά αίτια
Ορισμένοι ερευνητές συνδέουν την αυτοτραυματική συμπεριφορά με τα επίπεδα ορισμένων συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών. Οι βήτα-ενδορφίνες λειτουργούν σαν ένα φυσικό παυσίπονο του εγκεφάλου: η αυτοτραυματική συμπεριφορά αυξάνει την παραγωγή τους και το άτομο, ως αποτέλεσμα, δεν νιώθει τον πόνο, λες και του έχει χορηγηθεί κάποιο αναισθητικό.
Τι να προσέξετε:
Όταν ο αυτοτραυματισμός συνδέεται με βιοχημικά αίτια, ενδέχεται να μην υπάρχει η παραμικρή σχέση μεταξύ του αυτοτραυματισμού και του (φυσικού/κοινωνικού) περιβάλλοντος του ατόμου.
Παρέμβαση:
Η βιοχημεία του ατόμου μπορεί να εξισορροπηθεί με διατροφική και φαρμακευτική παρέμβαση, ώστε να περιοριστεί η εκδήλωση αυτοτραυματικής συμπεριφοράς.
Επιληπτικές κρίσεις
Η αυτοτραυματική συμπεριφορά έχει επίσης συνδεθεί με την επιληπτική δραστηριότητα στον μετωπιαίο και τον κροταφικό λοβό. Οι κρίσεις αυτές μπορεί να ξεκινήσουν ή να γίνουν πιο εμφανείς κατά τη διάρκεια της εφηβείας, λόγω και των ορμονικών αλλαγών που λαμβάνουν χώρα στο σώμα εκείνη την περίοδο.
Τι να προσέξετε:
Η εκδήλωση μιας επιληπτικής κρίσης δεν αποτελεί σκόπιμη συμπεριφορά, γι' αυτό και δεν σχετίζεται απαραίτητα με το περιβάλλον του ατόμου. Ωστόσο, μιας και το στρες ενδέχεται να πυροδοτήσει μια επιληπτική κρίση, μπορεί να υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ παραγόντων που αυξάνουν το άγχος και της εκδήλωσης αυτοτραυματικής συμπεριφοράς. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να προέρχονται από το φυσικό (πχ. φως, θόρυβος) ή το κοινωνικό περιβάλλον (πχ. επιπλήξεις, απαιτήσεις) του ατόμου.
Παρέμβαση:
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιορίσει την εκδήλωση επιληπτικών κρίσεων, ωστόσο έχει συνδεθεί με παρενέργειες όπως η κόπωση και η μειωμένη όρεξη μεταξύ άλλων.
Γενετικά αίτια
Η εκδήλωση αυτοτραυματικής συμπεριφοράς έχει επίσης συνδεθεί με γενετικές ανωμαλίες όπως τα σύνδρομα Lesch-Nyhan, Εύθραυστο Χ και Cornelia de Lange.
Τι να προσέξετε:
Τα άτομα με το σύνδρομο Lesch-Nyhan έχουν ή το Εύθραυστο Χ την τάση να δαγκώνουν τα χείλη και τα δάχτυλά τους. Τα άτομα με το σύνδρομο Cornelia de Lange έχουν την τάση να δαγκώνουν τον εαυτό τους ή να χτυπούν το πρόσωπό τους.
Παρέμβαση:
Παρέμβαση:
Η βιοχημεία του ατόμου μπορεί να εξισορροπηθεί με διατροφική και φαρμακευτική παρέμβαση, ώστε να περιοριστεί η εκδήλωση αυτοτραυματικής συμπεριφοράς.
Επιληπτικές κρίσεις
Η αυτοτραυματική συμπεριφορά έχει επίσης συνδεθεί με την επιληπτική δραστηριότητα στον μετωπιαίο και τον κροταφικό λοβό. Οι κρίσεις αυτές μπορεί να ξεκινήσουν ή να γίνουν πιο εμφανείς κατά τη διάρκεια της εφηβείας, λόγω και των ορμονικών αλλαγών που λαμβάνουν χώρα στο σώμα εκείνη την περίοδο.
Τι να προσέξετε:
Η εκδήλωση μιας επιληπτικής κρίσης δεν αποτελεί σκόπιμη συμπεριφορά, γι' αυτό και δεν σχετίζεται απαραίτητα με το περιβάλλον του ατόμου. Ωστόσο, μιας και το στρες ενδέχεται να πυροδοτήσει μια επιληπτική κρίση, μπορεί να υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ παραγόντων που αυξάνουν το άγχος και της εκδήλωσης αυτοτραυματικής συμπεριφοράς. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να προέρχονται από το φυσικό (πχ. φως, θόρυβος) ή το κοινωνικό περιβάλλον (πχ. επιπλήξεις, απαιτήσεις) του ατόμου.
Παρέμβαση:
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιορίσει την εκδήλωση επιληπτικών κρίσεων, ωστόσο έχει συνδεθεί με παρενέργειες όπως η κόπωση και η μειωμένη όρεξη μεταξύ άλλων.
Γενετικά αίτια
Η εκδήλωση αυτοτραυματικής συμπεριφοράς έχει επίσης συνδεθεί με γενετικές ανωμαλίες όπως τα σύνδρομα Lesch-Nyhan, Εύθραυστο Χ και Cornelia de Lange.
Τι να προσέξετε:
Τα άτομα με το σύνδρομο Lesch-Nyhan έχουν ή το Εύθραυστο Χ την τάση να δαγκώνουν τα χείλη και τα δάχτυλά τους. Τα άτομα με το σύνδρομο Cornelia de Lange έχουν την τάση να δαγκώνουν τον εαυτό τους ή να χτυπούν το πρόσωπό τους.
Παρέμβαση:
Τα συμπληρώματα διατροφής και η φαρμακευτική αγωγή είναι οι πλέον ενδεδειγμένες λύσεις.
Διέγερση
Διάφοροι ερευνητές έχουν εκφράσει την άποψη ότι η αυτοτραυματική συμπεριφορά σχετίζεται με το επίπεδο διέγερσης του ατόμου. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει με δύο τρόπους:
α) Λόγω υποδιέγερσης, το άτομο αυτοτραυματίζεται προκειμένου ν' αυξήσει το επίπεδο διέγερσής του.
β) Λόγω υπερδιέγερσης, το άτομο αυτοτραυματίζεται προκειμένου να μειώσει το επίπεδο διέγερσής του.
Τι να προσέξετε:
Όσον αφορά την υποδιέγερση, ο αυτοτραυματισμός παρατηρείται όταν το άτομο βαριέται και/ή δεν συμμετέχει σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Όσον αφορά την υπερδιέγερση, ο αυτοτραυματισμός παρατηρείται όταν το άτομο διεγείρεται, όπως για παράδειγμα όταν βρίσκεται σε ένα δωμάτιο με έντονο φωτισμό ή υψηλό επίπεδο θορύβου. Πολύ διεγερτική μπορεί να θεωρηθεί και η κοινωνική αλληλεπίδραση.
Παρέμβαση:
Σε ένα παιδί με υποδιέγερση, καλό θα ήταν να του προτείνετε ορισμένες περισσότερο ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Στην αντίθετη περίπτωση, καλό θα ήταν να προσπαθείτε να το ηρεμήσετε πριν από κάθε δραστηριότητα, ώστε να μειώνεται το επίπεδο διέγερσής του. Αυτό μπορεί επίσης να επιτευχθεί μέσω της άσκησης.
Πόνος
Ένα παιδί ενδέχεται να χτυπήσει το κεφάλι του στον τοίχο, για παράδειγμα, προκειμένου να μειώσει τον πόνο που αισθάνεται εξαιτίας κάποιας μόλυνσης στο μέσο αυτί ή κάποιας ημικρανίας. Υπάρχουν ακόμα αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο πόνος που συνδέεται με γαστρεντερικά προβλήματα, όπως η παλινδρόμηση του οισοφάγου και τα αέρια, επίσης συνδέονται με τον αυτοτραυματισμό. Επιπλέον, κάποια παιδιά με αυτισμό ενδέχεται να αισθάνονται πόνο εξαιτίας κάποιων ήχων όπως για παράδειγμα ένα μωρό που κλαίει ή μια ηλεκτρική σκούπα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο αυτοτραυματισμός θα οδηγήσει στην παραγωγή βήτα-ενδορφίνης, η οποία θα μετριάσει τον πόνο.
Τι να προσέξετε:
Ο αυτοτραυματισμός σε αυτή την περίπτωση αποτελεί σποραδική και όχι συχνή συμπεριφορά. Γι' αυτό και το παιδί πιθανότατα θα δείχνει κάποια σημάδια αδυναμίας ή αίσθησης πόνου πριν εκδηλωθεί ο αυτοτραυματισμός. Καλό θα είναι οι γονείς να ψάξουν για ιστορικό ημικρανιών στην οικογένεια, να ελέγχουν συχνά τη θερμοκρασία του παιδιού και να το εξετάζουν για μολύνσεις του μέσου αυτιού.
Παρέμβαση:
Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συχνά συνδέεται με λοιμώξεις του μέσου ωτός σε πολλά παιδιά. Ορισμένα φαγητά ενδέχεται να ευθύνονται για τις ημικρανίες. Επίσης, η έλλειψη μαγνησίου συνδέεται με αυξημένη ευαισθησία σε ηχητικά ερεθίσματα. Άρα η λήψη συμπληρωμάτων μαγνησίου ενδέχεται να βοηθήσει ορισμένα παιδιά.
Αισθητηριακά αίτια
Το υπερβολικό τρίψιμο ή ξύσιμο του σώματος ενδέχεται να είναι μια ακραία μορφή αυτοδιέγερσης. Επειδή το παιδί δεν αισθάνεται τα φυσιολογικά επίπεδα διέγερσης, τραυματίζει το δέρμα του προκειμένου να διεγερθεί.
Τι να προσέξετε:
Το παιδί θα δείχνει να μην αισθάνεται τον πόνο και πιθανότατα και την αφή. Ειδικά, όταν ασχολείται με κάτι (πχ. παίζει), οπότε και η προσοχή του είναι εστιασμένη μακριά από το σώμα του.
Παρέμβαση:
Θα πρέπει να του μάθετε να χρησιμοποιεί ασφαλή αντικείμενα, προκειμένου να μην τραυματίζεται. Όπως για παράδειγμα συσκευές μασάζ, λαστιχένια αντικείμενα, φασόλια, μακαρόνια, ακόμα και μια βούρτσα. Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο τοπικό αναισθητικό προκειμένου να περιοριστεί η ανάγκη του να ξυθεί.
Αναστάτωση
Οι αναφορές για αυτοτραυματισμό του παιδιού ως αποτέλεσμα της αναστάτωσης του είναι αρκετά συχνές. Η αναστάτωση αυτή είναι συχνά αποτέλεσμα της αδυναμίας του να επικοινωνήσει με τα άτομα του περιβάλλοντός του. Θα αναφερθούμε πιο αναλυτικά σε αυτή την περίπτωση στην επόμενη ενότητα.
Τα επικοινωνιακά προβλήματα έχουν επίσης συνδεθεί με την αυτοτραυματική συμπεριφορά αρκετές φορές στο παρελθόν. Εάν ένα άτομο έχει περιορισμένες δεκτικές και/ή εκφραστικές γλωσσικές δεξιότητες, το γεγονός αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε ματαίωση, η οποία μπορεί να κλιμακωθεί σε αυτοτραυματισμό.
Τι να προσέξετε:
Αν το παιδί έχει περιορισμένες δεκτικές δεξιότητες, η επικοινωνία ενδέχεται να είναι το πρόβλημα, μόνο στην περίπτωση που η επίμαχη συμπεριφορά προκύψει αφού κάποιος έχει απευθυνθεί στο παιδί. Επιπλέον, εάν το παιδί έχει περιορισμένες εκφραστικές δεξιότητες, η αυτοτραυματική συμπεριφορά ενδέχεται να προκύψει όταν προσπαθήσει να επικοινωνήσει με κάποιον/α και το άτομο αυτό δεν αντιληφθεί τι θέλει να του πει το παιδί ή δεν αντιδράσει όπως το παιδί αναμένει.
Παρέμβαση:
Όσον αφορά την έκφραση, τα παιδιά αυτά πρέπει να διδαχθούν πρακτικούς τρόπους επικοινωνίας. Όσον αφορά τις δεκτικές γλωσσικές δεξιότητες, τα παιδιά αυτά ενδέχεται να πάσχουν από χρόνιες ασθένειες (πχ. πονοκεφάλους, ναυτία) και να μην είναι σε θέση να εστιάσουν την προσοχή τους στην επικοινωνία. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ευαισθησία σε ορισμένες τροφές.Επιπλέον, υπάρχουν αποδείξεις ότι η εκπαίδευση ακουστικής ένταξης μπορεί να βελτιώσει τις δεκτικές γλωσσικές δεξιότητες, ως αποτέλεσμα της καλύτερης ανάκτησης πληροφοριών από τη μακροχρόνια μνήμη.
Κοινωνική Προσοχή
Αρκετές είναι οι έρευνες που έχουν εξετάσει τα κοινωνικά αίτια της αυτοτραυματικής συμπερφοράς. Έχουν υπάρξει μάλιστα περιπτώσεις που οι ερευνητές κατάφεραν να ελέγξουν τη συχνότητα της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς, διαφοροποιώντας τα κοινωνικά αίτιά της (Lovaas και άλλοι 1965, Lovaas & Simmons 1969). Με πολύ απλά λόγια, η θετική προσοχή μπορεί ν’ αυξήσει τη συχνότητα της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς και η αρνητική προσοχή να τη μειώσει.
Τι να προσέξετε:
Κατόπιν ενός επεισοδίου που οδηγεί σε αυτοτραυματισμό, παρατηρείστε την αντίδραση του ατόμου τόσο στη θετική (“Τι θα ήθελες;”) όσο και στην αρνητική προσοχή (“Μην κάνεις αυτό”). Παρατηρείστε για παράδειγμα εάν προσλαμβάνει θετικά ένα αρνητικό σχόλιο και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά του.
Παρέμβαση:
Ειδικά στην περίπτωση που το παιδί δέχεται θετική προσοχή έπειτα από την εκδήλωση κάποιας κρίσης, ο θεραπευτής/συνοδός θα πρέπει να αγνοήσει τη συμπεριφορά του παιδιού. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, λόγω κινδύνου περαιτέρω αυτοτραυματισμού, ο συνοδός θα πρέπει να προσπαθήσει να ελαχιστοποιήσει την επαφή με το παιδί, προσπαθώντας παράλληλα να είναι ανέκφραστος/η.
Αυτό που θα πρέπει να προσέξουν όσοι έρχονται σε επαφή με το παιδί είναι να του «δίνουν» την προσοχή που ζητά, ωστόσο μόνο στην περίπτωση που αυτή δεν οδηγεί σε αυτοτραυματική συμπεριφορά. Εάν, για παράδειγμα, για διάστημα 10 λεπτών το παιδί είναι ήρεμο, να δέχεται θετική προσοχή.
Απόκτηση αντικειμένων
Η απόκτηση ενός αντικειμένου ενδέχεται να είναι ένα ακόμα από τα αίτια της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς. Το παιδί θέλει για παράδειγμα ένα παιχνίδι, δεν το λαμβάνει και ως αντίδραση αυτοτραυματίζεται. Σύμφωνα με έρευνα του 1978 (Maisto και άλλοι), το 33% όσων ενεπλάκησαν σε αυτού του είδους τη συμπεριφορά «ήθελαν κάτι».
Τι να προσέξετε:
Η αυτοτραυματική συμπεριφορά συνήθως προκύπτει έπειτα από τη μη εκπλήρωση κάποιου αιτήματος.
Παρέμβαση:
Σε αυτή την περιπτώση, δεν πρέπει ποτέ να δίνετε στο παιδί αυτό που ζητάει έπειτα από την εκδήλωση κρίσης από μέρους του. Θα πρέπει επίσης να του μάθετε ότι δεν είναι κακό να ζητάει κάτι, αρκεί αυτό να γίνεται με ήρεμο, ελεγχόμενο και μη βίαιο τρόπο.
Αποφυγή/Απόδραση
Η αυτοτραυματική συμπεριφορά μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας δυσάρεστης κοινωνικής επαφής, προκειμένου, για παράδειγμα, το παιδί να αποφύγει τη συνάντηση με κάποιο άτομο που δεν συμπαθεί. Ή προκειμένου να δώσει τέλος σε μια εξελισσόμενη συνάντηση με άτομο που δεν συμπαθεί.
Τι να προσέξετε:
Στην περίπτωση της «αποφυγής», το παιδί μπορεί ν’ αρχίσει να αυτοτραυματίζεται τη στιγμή που το μη συμπαθητικό άτομο μπει στο δωμάτιο. Στην περίπτωση της «απόδρασης», κάνει το ίδιο προκειμένου να τερματίσει πρόωρα μια δυσάρεστη για εκείνο κατάσταση.
Παρέμβαση:
Σημαντικό σε αυτή την περίπτωση είναι να παραμείνετε σταθεροί στα αιτήματά σας, ίσως διακόπτοντας κατά την εκδήλωση της κρίσης, αλλά μετά θα πρέπει να επανέλθετε μέχρις ότου το παιδί αναγκαστεί να συμβιβαστεί.
Πηγή: http://www.autism.com/ind_self-injurious_behavior_treat.asp
Διέγερση
Διάφοροι ερευνητές έχουν εκφράσει την άποψη ότι η αυτοτραυματική συμπεριφορά σχετίζεται με το επίπεδο διέγερσης του ατόμου. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει με δύο τρόπους:
α) Λόγω υποδιέγερσης, το άτομο αυτοτραυματίζεται προκειμένου ν' αυξήσει το επίπεδο διέγερσής του.
β) Λόγω υπερδιέγερσης, το άτομο αυτοτραυματίζεται προκειμένου να μειώσει το επίπεδο διέγερσής του.
Τι να προσέξετε:
Όσον αφορά την υποδιέγερση, ο αυτοτραυματισμός παρατηρείται όταν το άτομο βαριέται και/ή δεν συμμετέχει σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Όσον αφορά την υπερδιέγερση, ο αυτοτραυματισμός παρατηρείται όταν το άτομο διεγείρεται, όπως για παράδειγμα όταν βρίσκεται σε ένα δωμάτιο με έντονο φωτισμό ή υψηλό επίπεδο θορύβου. Πολύ διεγερτική μπορεί να θεωρηθεί και η κοινωνική αλληλεπίδραση.
Παρέμβαση:
Σε ένα παιδί με υποδιέγερση, καλό θα ήταν να του προτείνετε ορισμένες περισσότερο ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Στην αντίθετη περίπτωση, καλό θα ήταν να προσπαθείτε να το ηρεμήσετε πριν από κάθε δραστηριότητα, ώστε να μειώνεται το επίπεδο διέγερσής του. Αυτό μπορεί επίσης να επιτευχθεί μέσω της άσκησης.
Πόνος
Ένα παιδί ενδέχεται να χτυπήσει το κεφάλι του στον τοίχο, για παράδειγμα, προκειμένου να μειώσει τον πόνο που αισθάνεται εξαιτίας κάποιας μόλυνσης στο μέσο αυτί ή κάποιας ημικρανίας. Υπάρχουν ακόμα αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο πόνος που συνδέεται με γαστρεντερικά προβλήματα, όπως η παλινδρόμηση του οισοφάγου και τα αέρια, επίσης συνδέονται με τον αυτοτραυματισμό. Επιπλέον, κάποια παιδιά με αυτισμό ενδέχεται να αισθάνονται πόνο εξαιτίας κάποιων ήχων όπως για παράδειγμα ένα μωρό που κλαίει ή μια ηλεκτρική σκούπα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο αυτοτραυματισμός θα οδηγήσει στην παραγωγή βήτα-ενδορφίνης, η οποία θα μετριάσει τον πόνο.
Τι να προσέξετε:
Ο αυτοτραυματισμός σε αυτή την περίπτωση αποτελεί σποραδική και όχι συχνή συμπεριφορά. Γι' αυτό και το παιδί πιθανότατα θα δείχνει κάποια σημάδια αδυναμίας ή αίσθησης πόνου πριν εκδηλωθεί ο αυτοτραυματισμός. Καλό θα είναι οι γονείς να ψάξουν για ιστορικό ημικρανιών στην οικογένεια, να ελέγχουν συχνά τη θερμοκρασία του παιδιού και να το εξετάζουν για μολύνσεις του μέσου αυτιού.
Παρέμβαση:
Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συχνά συνδέεται με λοιμώξεις του μέσου ωτός σε πολλά παιδιά. Ορισμένα φαγητά ενδέχεται να ευθύνονται για τις ημικρανίες. Επίσης, η έλλειψη μαγνησίου συνδέεται με αυξημένη ευαισθησία σε ηχητικά ερεθίσματα. Άρα η λήψη συμπληρωμάτων μαγνησίου ενδέχεται να βοηθήσει ορισμένα παιδιά.
Αισθητηριακά αίτια
Το υπερβολικό τρίψιμο ή ξύσιμο του σώματος ενδέχεται να είναι μια ακραία μορφή αυτοδιέγερσης. Επειδή το παιδί δεν αισθάνεται τα φυσιολογικά επίπεδα διέγερσης, τραυματίζει το δέρμα του προκειμένου να διεγερθεί.
Τι να προσέξετε:
Το παιδί θα δείχνει να μην αισθάνεται τον πόνο και πιθανότατα και την αφή. Ειδικά, όταν ασχολείται με κάτι (πχ. παίζει), οπότε και η προσοχή του είναι εστιασμένη μακριά από το σώμα του.
Παρέμβαση:
Θα πρέπει να του μάθετε να χρησιμοποιεί ασφαλή αντικείμενα, προκειμένου να μην τραυματίζεται. Όπως για παράδειγμα συσκευές μασάζ, λαστιχένια αντικείμενα, φασόλια, μακαρόνια, ακόμα και μια βούρτσα. Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο τοπικό αναισθητικό προκειμένου να περιοριστεί η ανάγκη του να ξυθεί.
Αναστάτωση
Οι αναφορές για αυτοτραυματισμό του παιδιού ως αποτέλεσμα της αναστάτωσης του είναι αρκετά συχνές. Η αναστάτωση αυτή είναι συχνά αποτέλεσμα της αδυναμίας του να επικοινωνήσει με τα άτομα του περιβάλλοντός του. Θα αναφερθούμε πιο αναλυτικά σε αυτή την περίπτωση στην επόμενη ενότητα.
Κοινωνικά αίτια που προκαλούν την αυτοτραυματική συμπεριφορά
Επικοινωνία Τα επικοινωνιακά προβλήματα έχουν επίσης συνδεθεί με την αυτοτραυματική συμπεριφορά αρκετές φορές στο παρελθόν. Εάν ένα άτομο έχει περιορισμένες δεκτικές και/ή εκφραστικές γλωσσικές δεξιότητες, το γεγονός αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε ματαίωση, η οποία μπορεί να κλιμακωθεί σε αυτοτραυματισμό.
Τι να προσέξετε:
Αν το παιδί έχει περιορισμένες δεκτικές δεξιότητες, η επικοινωνία ενδέχεται να είναι το πρόβλημα, μόνο στην περίπτωση που η επίμαχη συμπεριφορά προκύψει αφού κάποιος έχει απευθυνθεί στο παιδί. Επιπλέον, εάν το παιδί έχει περιορισμένες εκφραστικές δεξιότητες, η αυτοτραυματική συμπεριφορά ενδέχεται να προκύψει όταν προσπαθήσει να επικοινωνήσει με κάποιον/α και το άτομο αυτό δεν αντιληφθεί τι θέλει να του πει το παιδί ή δεν αντιδράσει όπως το παιδί αναμένει.
Παρέμβαση:
Όσον αφορά την έκφραση, τα παιδιά αυτά πρέπει να διδαχθούν πρακτικούς τρόπους επικοινωνίας. Όσον αφορά τις δεκτικές γλωσσικές δεξιότητες, τα παιδιά αυτά ενδέχεται να πάσχουν από χρόνιες ασθένειες (πχ. πονοκεφάλους, ναυτία) και να μην είναι σε θέση να εστιάσουν την προσοχή τους στην επικοινωνία. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ευαισθησία σε ορισμένες τροφές.Επιπλέον, υπάρχουν αποδείξεις ότι η εκπαίδευση ακουστικής ένταξης μπορεί να βελτιώσει τις δεκτικές γλωσσικές δεξιότητες, ως αποτέλεσμα της καλύτερης ανάκτησης πληροφοριών από τη μακροχρόνια μνήμη.
Κοινωνική Προσοχή
Αρκετές είναι οι έρευνες που έχουν εξετάσει τα κοινωνικά αίτια της αυτοτραυματικής συμπερφοράς. Έχουν υπάρξει μάλιστα περιπτώσεις που οι ερευνητές κατάφεραν να ελέγξουν τη συχνότητα της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς, διαφοροποιώντας τα κοινωνικά αίτιά της (Lovaas και άλλοι 1965, Lovaas & Simmons 1969). Με πολύ απλά λόγια, η θετική προσοχή μπορεί ν’ αυξήσει τη συχνότητα της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς και η αρνητική προσοχή να τη μειώσει.
Τι να προσέξετε:
Κατόπιν ενός επεισοδίου που οδηγεί σε αυτοτραυματισμό, παρατηρείστε την αντίδραση του ατόμου τόσο στη θετική (“Τι θα ήθελες;”) όσο και στην αρνητική προσοχή (“Μην κάνεις αυτό”). Παρατηρείστε για παράδειγμα εάν προσλαμβάνει θετικά ένα αρνητικό σχόλιο και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά του.
Παρέμβαση:
Ειδικά στην περίπτωση που το παιδί δέχεται θετική προσοχή έπειτα από την εκδήλωση κάποιας κρίσης, ο θεραπευτής/συνοδός θα πρέπει να αγνοήσει τη συμπεριφορά του παιδιού. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, λόγω κινδύνου περαιτέρω αυτοτραυματισμού, ο συνοδός θα πρέπει να προσπαθήσει να ελαχιστοποιήσει την επαφή με το παιδί, προσπαθώντας παράλληλα να είναι ανέκφραστος/η.
Αυτό που θα πρέπει να προσέξουν όσοι έρχονται σε επαφή με το παιδί είναι να του «δίνουν» την προσοχή που ζητά, ωστόσο μόνο στην περίπτωση που αυτή δεν οδηγεί σε αυτοτραυματική συμπεριφορά. Εάν, για παράδειγμα, για διάστημα 10 λεπτών το παιδί είναι ήρεμο, να δέχεται θετική προσοχή.
Απόκτηση αντικειμένων
Η απόκτηση ενός αντικειμένου ενδέχεται να είναι ένα ακόμα από τα αίτια της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς. Το παιδί θέλει για παράδειγμα ένα παιχνίδι, δεν το λαμβάνει και ως αντίδραση αυτοτραυματίζεται. Σύμφωνα με έρευνα του 1978 (Maisto και άλλοι), το 33% όσων ενεπλάκησαν σε αυτού του είδους τη συμπεριφορά «ήθελαν κάτι».
Τι να προσέξετε:
Η αυτοτραυματική συμπεριφορά συνήθως προκύπτει έπειτα από τη μη εκπλήρωση κάποιου αιτήματος.
Παρέμβαση:
Σε αυτή την περιπτώση, δεν πρέπει ποτέ να δίνετε στο παιδί αυτό που ζητάει έπειτα από την εκδήλωση κρίσης από μέρους του. Θα πρέπει επίσης να του μάθετε ότι δεν είναι κακό να ζητάει κάτι, αρκεί αυτό να γίνεται με ήρεμο, ελεγχόμενο και μη βίαιο τρόπο.
Αποφυγή/Απόδραση
Η αυτοτραυματική συμπεριφορά μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας δυσάρεστης κοινωνικής επαφής, προκειμένου, για παράδειγμα, το παιδί να αποφύγει τη συνάντηση με κάποιο άτομο που δεν συμπαθεί. Ή προκειμένου να δώσει τέλος σε μια εξελισσόμενη συνάντηση με άτομο που δεν συμπαθεί.
Τι να προσέξετε:
Στην περίπτωση της «αποφυγής», το παιδί μπορεί ν’ αρχίσει να αυτοτραυματίζεται τη στιγμή που το μη συμπαθητικό άτομο μπει στο δωμάτιο. Στην περίπτωση της «απόδρασης», κάνει το ίδιο προκειμένου να τερματίσει πρόωρα μια δυσάρεστη για εκείνο κατάσταση.
Παρέμβαση:
Σημαντικό σε αυτή την περίπτωση είναι να παραμείνετε σταθεροί στα αιτήματά σας, ίσως διακόπτοντας κατά την εκδήλωση της κρίσης, αλλά μετά θα πρέπει να επανέλθετε μέχρις ότου το παιδί αναγκαστεί να συμβιβαστεί.
Πηγή: http://www.autism.com/ind_self-injurious_behavior_treat.asp
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου